به موجب ماده 94 قانون تجارت :
" شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجاری تشکیل شده و هر یک از شرکاء بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد، فقط تا میزان سرمایه ی خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است ".
مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق العاده در شرکت های بامسئولیت محدود وجود داشته ولی انتخاب بازرس پیش بینی نشده است ، بلکه چنانچه تعداد شرکاء بیش از 12 نفر باشند، هیئتی مرکب از 3 نفر یا بیشتر تحت عنوان هیئت نظارت یا هیئت نظار، از طرف مجمع عمومی عادی انتخاب شده که اولین وظیفه آن، بررسی و حصول اطمینان از اجرای صحیح مقررات مربوط به تادیه سرمایه و ارزیابی سهم الشرکه های غیرنقدی می باشد. این هیئت می بایست دفاتر، صندوق و کلیه اسناد شرکت را زیر نظارت خود داشته و همه ساله گزارشی در این خصوص به مجمع عمومی عادی تسلیم نماید.
در ذیل به توضیح بیشتر در این رابطه می پردازیم.
انتخاب هیات نظار در شرکت با مسئولیت محدود
همان طور که گفته شد، در شرکت بامسئولیت محدود هر گاه عده شرکاء کم باشد، انتخاب بازرس پیش بینی نشده است. ولی به موجب ماده ( 109 ) قانون تجارت در شرکت بامسئولیت محدود هر گاه تعداد شرکاء بیش از ( 12 ) نفر باشد، تعیین هیئت نظار ضروری است. عده نظار سه نفر یا بیشتر خواهد بود؛ که از طرف مجمع عمومی عادی تعیین می شوند.
انتخاب آن ها به موجب شرایط مقرر در اساسنامه خواهد بود و مدت آن هم بستگی به میزان تعیین شده در اساسنامه شرکت دارد. ولی در هر صورت اولین هیئت نظار فقط برای یک سال انتخاب خواهند شد. وظیفه اولین هیئت نظار پس از انتخاب شدن این است که اطمینان حاصل کنند که تمام سرمایه نقدی پرداخت و سرمایه غیرنقدی دقیقاَ ارزیابی و تقویم و تحویل شده باشد.
وظیفه هیئت نظار انجام وظایف بازرسان است . به این معنی که دفاتر و صندوق و کلیه اسناد شرکت را تحت نظارت قرار می دهند و همه ساله گزارشی به مجمع عمومی ارائه می نمایند و اگر در تنظیم صورت دارایی اشتباهی مشاهده کنند در گزارش خود ذکر و اگر مخالفتی با پیشنهاد هیئت مدیره در تقسیم منافع داشته باشند، دلائل خود را بیان می کنند.
در موارد لازم و فوری که ایجاب نماید؛ هیئت نظار می تواند شرکاء را برای انعقاد مجمع عمومی فوق العاده دعوت نماید. به موجب ماده ( 167 ) قانون تجارت که می گوید : " اعضای هیئت نظار از جهت اعمال اداری و نتایج حاصله از آن هیچ مسئولیتی ندارند؛ لیکن هر یک از آن ها در انجام ماموریت خود بر طبق قوانین معموله مملکتی مسئول اعمال و تقصیرات خود می باشند ".
مسئولیت های شرکاء
بر حسب مواد ( 96 ) و ( 97 ) قانون تجارت ، بیان گردید که سهم الشرکه های نقدی باید تماماَ پرداخت و سهم الشرکه های غیرنقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد. همچنین سهم الشرکه های غیرنقدی هر یک به چه میزان تقویم شده است، باید در شرکتنامه قید شود.
اگر این دو مورد رعایت نشود، شرکت باطل است. قانون به جهت این بطلان دو نوع مسئولیت حقوقی و جزایی در نظر گرفته است :
مسئولیت حقوقی : اگر حکم بطلان به علت عدم رعایت موارد فوق صادر شود. به موجب ماده ( 101 ) " شرکاء که بطلان مستند به عمل آن ها است و هیئت نظار و مدیرهایی که در حین حدوث سبب بطلان یا بلافاصله پس از آن در راس کار بوده اند و انجام وظیفه نکرده اند در مقابل شرکای دیگر و اشخاص ثالث نسبت به خسارات ناشیه از این بطلان متضامناَ مسئول خواهند بود. مدت مرور زمان ده سال از تاریخ حدوث موجب بطلان است ".
مسئولیت جزایی : به موجب ماده ( 115 ) قانون تجارت اشخاص ذیل محسوب می شوند :
الف- موسسین و مدیرانی که برخلاف واقع پرداخت تمام سهم الشرکه نقدی و تقویم و تسلیم سهم الشرکه غیرنقدی را در اوراق و اسنادی که باید برای ثبت شرکت بدهند ، اظهار کرده باشند.
ب- کسانی که به وسایل متقلبانه سهم الشرکه غیرنقدی را بیش از قیمت واقعی آن تقویم کرده باشند.
ج- مدیرانی که با نبودن صورت دارایی یا به استناد صورت دارایی مزور منافع موهومی را بین شرکاء تقسیم کنند.
کسانی که محسوب شوند؛ طبق ماده ( 238 ) قانون مجازات عمومی به حبس تادیبی از شش ماه تا دو سال و به تادیه غرامت از پنجاه الی پانصد تومان و یا به هر دو مجازات محکوم خواهند شد.
درباره این سایت